Στη Β΄ Δημοτικού τα παιδιά έρχονται σε επαφή με όλα τα είδη του γραπτού λόγου.
Ένα είδος που θα συναντήσουν σε όλες τις τάξεις είναι η περιγραφή.
Πρόσωπο, χώρος, αντικείμενο ή ακόμα και ένα περιστατικό αποτελούν συνηθισμένα θέματα περιγραφής. Κάποιος θα θεωρούσε ότι είναι εύκολο, αφού στηρίζεται στα βιώματα των παιδιών. Είναι όμως;
Η συγγραφή ενός κειμένου δεν είναι μια απλή διαδικασία. Πολλοί ερευνητές τη θεωρούν μια αρκετά απαιτητική δραστηριότητα, γιατί ο μαθητής χρειάζεται να συνδυάσει πολλές διαφορετικές δεξιότητες. Δεν αρκεί μόνο η γλωσσική ικανότητα· μπαίνουν σε λειτουργία και μεταγλωσσικές, οπτικοκινητικές, γνωστικές αλλά και μεταγνωστικές δεξιότητες. Με άλλα λόγια, το παιδί καλείται να οργανώσει και να «κουρδίσει» όλα αυτά τα στοιχεία μαζί, για να καταφέρει να παραγάγει ένα ολοκληρωμένο κείμενο.
Αν ακολουθήσουμε τις παλιότερες αντιλήψεις, θα λέγαμε ότι, από τη στιγμή που στη Β΄ τάξη τα παιδιά ξέρουν να γράφουν, μπορούν και να περιγράψουν ένα παιχνίδι ή ένα ζώο γραπτά. Εύκολο! Άρα, όσο περισσότερες εκθέσεις γράψει ένα παιδί, τόσο καλύτερα θα εξασκηθεί σε αυτό το είδος.
Ίσως... με τον καιρό κάποια παιδιά που έχουν το ταλέντο να βελτιωθούν. Τα υπόλοιπα;
Μήπως είναι ουσιαστικότερο να δείξουμε στα παιδιά τον τρόπο να οργανώνουν όλα αυτά τα στοιχεία — τις λέξεις, τις ιδέες, τη σειρά, ακόμη και τον τρόπο που σκέφτονται — ώστε να μπορούν να συντάξουν βήμα βήμα ένα περιγραφικό κείμενο
Με αυτές τις σκέψεις στο μυαλό, και αφού τα παιδιά είχαν ήδη εξασκηθεί αρκετά στη σύνταξη προτάσεων, στη χρήση ουσιαστικών και επιθέτων και στην περιγραφή ενός προσώπου, έφτασε η στιγμή, μέσα από τις ενότητες «Που λες είδα…» και «Μες στο μουσείο», να έρθουν σε επαφή με περιγραφικά κείμενα.
Βασικός στόχος και στις δύο ενότητες είναι:
-
να εντοπίσουν τα στοιχεία που μας βοηθούν να περιγράψουμε πώς είναι κάτι,
-
να παράγουν περιγραφικά κείμενα (περιγραφή αντικειμένου, περιγραφή χώρου).
Σε όλες τις περιπτώσεις δούλεψα με παρόμοιο τρόπο.
Προ-συγγραφικό στάδιο
Έδωσα δύο φύλλα εργασίας:
-
Στο πρώτο, τα παιδιά έπρεπε να γράψουν τα στοιχεία από τα οποία αποτελείται αυτό που θέλουμε να περιγράψουμε (ένα αντικείμενο ή ένας χώρος).
-
Στο δεύτερο, έπρεπε να το χρωματίσουν και να σημειώσουν τα στοιχεία που είχαν ήδη αναφέρει, αυτή τη φορά όμως χρησιμοποιώντας επίθετα, ώστε να τα κάνουν πιο ξεχωριστά.
Η διαδικασία αυτή λειτουργεί ως μια μορφή «σκαλωσιάς», που βοηθά τα παιδιά να κινηθούν μέσα στη Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξής τους (Vygotsky) και να οργανώσουν καλύτερα τις ιδέες τους.
Συγγραφικό στάδιο
Με βάση τη σειρά του πρώτου φύλλου εργασίας και τα στοιχεία που είχαν σημειώσει στο δεύτερο, τα παιδιά έγραψαν το κείμενο που περιγράφει το αντικείμενο.
Όταν ολοκλήρωναν, διάβαζαν ξανά το κείμενό τους και έβαζαν τον δικό τους τίτλο.
Τέλος, μπορούσαν να δώσουν το κείμενό τους σε έναν συμμαθητή από την ομάδα, ώστε να το διαβάσει και να τους πει αν του άρεσε.
Η ανταλλαγή κειμένων μεταξύ συμμαθητών καλλιεργεί τη συνεργατική μάθηση και δίνει στα παιδιά τη χαρά να δουν τον εαυτό τους ως συγγραφείς με πραγματικούς αναγνώστες.
Μετασυγγραφικό στάδιο
Καθ’ όλη τη διάρκεια υπήρχε διαρκής παρουσία και στήριξη δίπλα στα παιδιά. Γίνονταν μικρές υποδείξεις, δινόταν βοήθεια όταν χρειαζόταν και συχνά ζητούνταν από τα παιδιά να ξαναδιαβάσουν μια πρόταση, ώστε να εντοπίσουν το λάθος στη σύνταξη και να το διορθώσουν μόνα τους.
Όσα κείμενα είχαν αρκετές υποδείξεις, μετά τις διορθώσεις που κάναμε μαζί, γράφονταν ξανά από την αρχή, ολοκληρωμένα και καθαρά.
Η αναθεώρηση και η επαναγραφή, ακόμη κι αν μοιάζουν απαιτητικές, είναι ουσιαστικά βήματα της συγγραφικής διαδικασίας, γιατί δίνουν στο παιδί την αίσθηση ότι μπορεί να βελτιώσει το κείμενό του και να το ολοκληρώσει με αυτοπεποίθηση.
Τα περισσότερα από τα περιγραφικά κείμενα δεν περιείχαν δύσκολες λέξεις, ευφάνταστα σχήματα λόγου ή εντυπωσιακές περιγραφές. Και πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά; Κανείς δεν θα περίμενε κάτι τέτοιο από ένα παιδί της Β΄ Δημοτικού. Εκείνο που είχε σημασία ήταν πως οι περιγραφές τους, έστω και μέσα από απλές προτάσεις και ασύνδετα σχήματα, έδειχναν μια ολοκληρωμένη σκέψη. Οι προτάσεις ακολουθούσαν μια λογική σειρά και αξιοποιούσαν τα επίθετα, έστω σε βασικό επίπεδο, ώστε να δώσουν ζωντάνια στο κείμενο.
Ίσως, λοιπόν, αυτές οι πρώτες απόπειρες περιγραφής να αποτελούν τη βάση του γραπτού λόγου, πάνω στην οποία θα οικοδομηθεί η διδασκαλία της Γ΄ τάξης. Μια βάση απλή αλλά ουσιαστική, που μπορεί να δώσει στα παιδιά τα εφόδια για πιο σύνθετες και εκφραστικές μορφές γραπτού λόγου στο μέλλον.
Τι λέτε; Θα μπορούσε αυτή η αρχή να λειτουργήσει ως σκαλοπάτι για την περαιτέρω ανάπτυξή τους;
Τα φύλλα εργασίας για τις περιγραφές θα τα βρείτε εδώ:
Το υλικό των ενοτήτων 9 & 13 μπορείτε να το βρείτε εδω:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου