Μια ωραία παρέα: επίθετο και ουσιαστικό!

 

Πάντα γκρινιάζουμε ότι τα παιδιά δεν χρησιμοποιούν επίθετα στον γραπτό τους λόγο. Άλλωστε, ούτε κι εγώ, σαν παιδί, χρησιμοποιούσα! 

Μήπως όμως δεν τους έχουμε δείξει τον τρόπο;

Είναι τεκμηριωμένο στην εκπαιδευτική έρευνα ότι η διδασκαλία είναι αποτελεσματικότερη όταν οργανώνεται σε μικρά, επιμέρους βήματα. Με αυτόν τον τρόπο, κάθε νέα πληροφορία ενσωματώνεται σταδιακά, επιτρέποντας στους μαθητές να εδραιώνουν με σιγουριά όσα έχουν ήδη μάθει.

Στο παρελθόν δεν έδινα πάντα την απαραίτητη έμφαση στη σαφή στοχοθεσία και συχνά προσπαθούσα να καλύψω περισσότερα από ένα αντικείμενα στο ίδιο μάθημα. Μελετώντας όμως σχετικές παιδαγωγικές αρχές, διαπίστωσα ότι η ξεκάθαρη διατύπωση του στόχου και η εστίαση σε ένα μόνο αντικείμενο κάθε φορά βοηθούν τους μαθητές να συγκεντρώνονται καλύτερα και να αφομοιώνουν πιο αποτελεσματικά τη νέα γνώση, ακόμη κι αν η μέθοδος αυτή είναι πιο χρονοβόρα, ειδικά με την πίεση της ύλης.

Με αυτά στο μυαλό, σκέφτηκα ότι είχε έρθει η στιγμή να «παντρέψω» την κοινή χρήση των επιθέτων με τα ουσιαστικά στον λόγο — κάτι για το οποίο προσφερόταν η ενότητα «Που λες είδα...», στην οποία βρισκόμασταν.

 

Αφού στο προηγούμενο μάθημα είχε προηγηθεί μια σύντομη εισαγωγή για το τι είναι τα ουσιαστικά και οι μαθητές είχαν ήδη έρθει σε μια πρώτη γνωριμία με τα επίθετα (λίγο νωρίτερα από το προγραμματισμένο, λόγω της μεταφοράς της επετειακής ενότητας), προχώρησα στο επόμενο βήμα: το «πάντρεμα» ουσιαστικών και επιθέτων. 

Ο στόχος ήταν: 

• Να εντοπίζουν την ακριβή περιγραφή ενός αντικειμένου
• Να εξηγούν τον ρόλο των επιθέτων στην ακριβή περιγραφή
• Να χρησιμοποιήσουν τα επίθετα σε μικρές προτάσεις. 

Στην υποενότητα 2 της ενότητας «Που λες είδα...» (β’ τεύχος, σελ. 8), ο Λουκάς και η Γαλήνη περιγράφουν μια περίεργη μηχανή που είδαν στη Χωχαρούπα. Η περιγραφή του Λουκά είναι απλή, καθώς χρησιμοποιεί μόνο ουσιαστικά, ενώ η περιγραφή της Γαλήνης είναι πιο ακριβής χάρη στη χρήση επιθέτων. Αντί, λοιπόν, να διαβάσουν οι μαθητές τα δύο κείμενα και να εντοπίσουν απλώς τη διαφορά, αποφάσισα να το κάνω πιο βιωματικά.

Δραστηριότητα 1

Αρχικά, κόλλησα στα τετράδιά τους δύο άδειους «καμβάδες» και τους εξήγησα ότι θα ζωγράφιζαν ό,τι τους διάβαζα, με βάση την περιγραφή του κάθε παιδιού. Στη συνέχεια, θα έπρεπε να γράψουν από κάτω ποιες λέξεις τούς βοήθησαν να αποδώσουν το αντικείμενο στη ζωγραφιά τους.

Ξεκίνησα με την περιγραφή του Λουκά και αμέσως άρχισαν να μου κάνουν ερωτήσεις για να τους βοηθήσω να καταλάβουν τι να ζωγραφίσουν και πού. 

Η απάντησή μου ήταν ότι ούτε κι εγώ ξέρω περισσότερα, αφού τους διαβάζω ακριβώς ό,τι λέει ο Λουκάς. Έπειτα, ακολούθησε η περιγραφή της Γαλήνης, όπου τα πράγματα ήταν σαφώς πιο εύκολα.

Στο τέλος, ζήτησα να μου πουν:

• Τι ήταν αυτό που τους βοήθησε στην περιγραφή της Γαλήνης. 

Η απάντηση ήταν ότι «τα λέει πιο καλά και πιο αναλυτικά».

• Τι λέξεις χρησιμοποίησε ο Λουκάς και τι η Γαλήνη για να είναι πιο αναλυτική η περιγραφή της. 

Η απάντηση ήταν ότι ο Λουκάς χρησιμοποίησε μόνο πράγματα —ουσιαστικά— ενώ η Γαλήνη πρόσθεσε και επίθετα μαζί με κάθε ουσιαστικό, κάνοντάς το ξεχωριστό.

Δραστηριότητα 2

Στη συνέχεια, επιστρέψαμε στο κείμενο του προοργανωτή, με σκοπό να παρατηρήσουν ακόμη καλύτερα τον ρόλο των επιθέτων, κάνοντας την αντίστοιχη άσκηση του τετραδίου εργασιών. Αρχικά, έπρεπε να διαβάσουν και να εντοπίσουν το σημείο όπου περιγράφεται το Χωχαρουπάκι. Στη συνέχεια, στο μικρό φύλλο εργασίας που τους έδωσα, το ζωγράφισαν και σημείωσαν ποιες λέξεις τους βοήθησαν να το αποδώσουν εικονιστικά.

 Αφού ολοκλήρωσαν το Χωχαρουπάκι, τους έδωσα ένα αντίστοιχο φύλλο εργασίας με ένα «τερατάκι». Αυτή τη φορά θα έπρεπε να το ζωγραφίσουν όπως ήθελαν και, στη συνέχεια, να σημειώσουν τις λέξεις που το περιγράφουν και το κάνουν ξεχωριστό. 

Τα φύλλα εργασίας τα κόλλησαν στο τετράδιό τους.

Δραστηριότητα 3

Στην τελευταία δραστηριότητα, ο σκοπός ήταν οι μαθητές να χρησιμοποιήσουν επίθετα και ουσιαστικά για να δημιουργήσουν μικρές προτάσεις. 

Η άσκηση αυτή λειτουργούσε ως κλείσιμο του μαθήματος, καθώς τους έδινε την ευκαιρία να εφαρμόσουν αμέσως όσα είχαν παρατηρήσει και κατανοήσει μέσα από τις προηγούμενες δραστηριότητες, μετατρέποντας την περιγραφή σε παραγωγή λόγου.

Είχα ήδη κολλήσει στο τετράδιο δύο μικρές εικόνες, οι οποίες άνοιγαν σαν πορτάκι: ένα μήλο και ένα λιοντάρι. Τα παιδιά έπρεπε να ζωγραφίσουν τις δύο εικόνες και, στη συνέχεια, μέσα στο πορτάκι, να γράψουν τρία επίθετα που κάνουν το μήλο ή το ζώο τους ξεχωριστό.
Έβαλα το όριο των τριών επιθέτων ώστε η δραστηριότητα να μην είναι αόριστη. 

Το «3» είναι ένας στόχος που όλα τα παιδιά μπορούν να φτάσουν, ώστε να νιώθουν ότι τα κατάφεραν. Παράλληλα, γνωρίζουν ακριβώς πόσα επίθετα να γράψουν και δεν «κολλούν» στην προσπάθεια να σκεφτούν όσο το δυνατόν περισσότερα. 

Το ίδιο όριο μπορεί να λειτουργήσει και ως βάση διαφοροποίησης: να αυξηθεί, για παράδειγμα, σε πέντε επίθετα για μαθητές πιο προχωρημένου επιπέδου ή να μειωθεί σε ένα ή δύο για μαθητές με σοβαρές δυσκολίες, έτσι ώστε να συμμετέχουν όλοι επιτυχώς στη δραστηριότητα.

Στη συνέχεια, έπρεπε να σχηματίσουν τρεις μικρές προτάσεις που να περιγράφουν το μήλο και το λιοντάρι τους.

Όσο για την εργασία στο σπίτι, επειδή κάποια παιδιά δεν πρόλαβαν να ολοκληρώσουν τις προτάσεις για το λιοντάρι, συνέχισαν και ολοκλήρωσαν την άσκηση στο σπίτι.

Μετά από αυτή τη δραστηριότητα, πιστεύω ότι ήταν πλέον έτοιμα να προχωρήσουν στην περιγραφή ενός αντικειμένου… Στο επόμενο μάθημα!

Τα φύλλα εργασίας μπορείτε να τα βρείτε εδώ: 

"Επίθετο & ουσιαστικό: Μια ωραία παρέα:"

Υλικό για ολόκληρη την ενότητα μπορείτε να βρείτε εδω:

"Β' τάξη - Που λες, είδα"