Στη Β΄ τάξη, στο 9ο κεφάλαιο του βιβλίου της Γλώσσας, τα παιδιά συναντούν για πρώτη φορά την κλίση των ουσιαστικών.
Όμως, τι είναι τελικά τα ουσιαστικά;
Μέχρι αυτό το σημείο δεν έχει γίνει καμία αναφορά στον όρο. Μήπως λοιπόν ήρθε η στιγμή να τον γνωρίσουν;
Για τον λόγο αυτό, και καθώς το κεφάλαιο εστιάζει κυρίως στα επίθετα και στη χρήση τους για την περιγραφή αντικειμένων, σκέφτηκα ότι είναι σημαντικό να προηγηθεί μια σύντομη και στοχευμένη διδασκαλία για το τι είναι ουσιαστικά. Έτσι, τα παιδιά θα αποκτήσουν μια πιο καθαρή εικόνα και θα κατανοήσουν καλύτερα τον ρόλο που έχουν τα επίθετα μέσα στην περιγραφή.
Η σύγχρονη παιδαγωγική άλλωστε τονίζει ότι τα παιδιά δεν αρκεί να μαθαίνουν ορισμούς, αλλά να οδηγούνται από τα δικά τους βιώματα σταδιακά στην ανακάλυψη της νέας γνώσης (Bruner, Vygotsky).
Διδακτικοί στόχοι
Στο τέλος του μαθήματος οι μαθητές θα μπορούν:
-
Να εξηγούν τι είναι τα ουσιαστικά.
-
Να αναγνωρίζουν τα ουσιαστικά ανάμεσα σε άλλες λέξεις.
-
Να αναφέρουν παραδείγματα ουσιαστικών.
-
Να εντοπίζουν τα ουσιαστικά σε ένα κείμενο.
Δραστηριότητα 1
Ξεκινώντας με το κείμενο στη σελίδα 6 του 2ου τεύχους και αξιοποιώντας τις ερωτήσεις επεξεργασίας, στάθηκα σε όσα συνάντησαν τα παιδιά στο ταξίδι τους στη Χωχαρούπα. Γράψαμε στον πίνακα τις λέξεις που μου ανέφεραν και στη συνέχεια τους ρώτησα: «Τι λέξεις είναι αυτές;».
Ρήματα δεν ήταν… Επίθετα επίσης δεν ήταν… Τι ήταν λοιπόν; Τα παιδιά μου απάντησαν ότι πρόκειται για πράγματα, φυτά και δέντρα.
Δραστηριότητα 2
Τότε έθεσα την ερώτηση: «Όλα αυτά που μου λέτε μπορούμε να τα πιάσουμε;». Η απάντηση ήταν καταφατική. Έτσι το συμπέρασμα ήρθε πιο εύκολα: υπάρχουν λέξεις που δηλώνουν πράγματα τα οποία μπορούμε να τα πιάσουμε, να τα δείξουμε ή ακόμη και να βρεθούμε μέσα σε αυτά, όπως για παράδειγμα ένα σπίτι. Αυτές οι λέξεις λέγονται ουσιαστικά.
Με αυτόν τον τρόπο, η νέα γνώση «χτίστηκε» πάνω σε όσα ήδη γνώριζαν τα παιδιά — μια διαδικασία που συνδέεται με τη θεωρία της οικοδόμησης της γνώσης (κονστρουκτιβισμός).
Είχε έρθει η στιγμή να κατηγοριοποιήσουμε τα ουσιαστικά που είχαμε συγκεντρώσει, ώστε τα παιδιά να τα κατανοήσουν καλύτερα.
Δραστηριότητα 3
Στον πίνακα έβαλα
την αφίσα που είχα σχεδιασμένη μόνο με μολύβι. Άρχισα να κάνω ερωτήσεις για να ομαδοποιήσουν τα ουσιαστικά του κειμένου.
Πρώτα κύκλωνα με ένα χρώμα τις λέξεις που άνηκαν στην ίδια κατηγορία και ρωτούσα τι μας δείχνουν αυτές οι λέξεις ή τι κοινό έχουν. Π.χ. είναι όλες άνθρωποι(πρόσωπα) άρα τα ουσιαστικά μας δείχνουν ένα πρόσωπο. Στη συνέχεια συμπλήρωνα την αφίσα.
Η αφίσα, με τα χρώματα και τις κατηγορίες, λειτουργεί ως οπτική αναπαράσταση της δουλειάς μας, κάτι που βοηθά τα παιδιά να οργανώνουν καλύτερα τη σκέψη τους και να συνδέουν τη νέα γνώση με εικόνες.
Παράλληλα, τα παιδιά χρωμάτιζαν το αντίστοιχο πορτάκι στο τετράδιό τους. Στη συνέχεια, ζητούσα να αναφέρουν παραδείγματα ουσιαστικών από την κατηγορία που επεξεργαζόμασταν κάθε φορά. Τα παραδείγματα αυτά τα κατέγραφα πάνω στην αφίσα, ώστε να εμπλουτίζεται σταδιακά και να λειτουργεί ως οπτική αναπαράσταση της δουλειάς μας.
Δραστηριότητα 4
Τέλος, τα παιδιά κατέγραψαν στο τετράδιό τους μερικά δικά τους παραδείγματα. Ζήτησα να σκεφτούν και να γράψουν πέντε ουσιαστικά από κάθε κατηγορία.
Με το ίδιο τρόπο εργάστηκα για όλες τις κατηγορίες των ουσιαστικών.
Δραστηριότητα 5
Για να ολοκληρώσουμε το μάθημα, ζήτησα να γίνουν «ντετέκτιβς ουσιαστικών»! Έδωσα ένα μικρό κειμενάκι, στο οποίο έπρεπε να εντοπίσουν και να χρωματίσουν τα ουσιαστικά.
Όταν ολοκλήρωναν τη δραστηριότητα, κολλούσαν το κειμενάκι στο τετράδιό τους.
Μερικές φορές έχει σημασία το πώς θα διατυπώσεις μια οδηγία. Το να τους ζητήσω να γίνουν «ντετέκτιβς ουσιαστικών» τα έβαλε σε έναν ξεχωριστό ρόλο και αύξησε σημαντικά το κίνητρό τους να συγκεντρωθούν και να τα εντοπίσουν. Η παιγνιώδης διάσταση στη μάθηση, σύμφωνα με τη διδακτική πράξη, ενεργοποιεί το ενδιαφέρον και ενισχύει την εσωτερική παρακίνηση των μαθητών.
Δραστηριότητα 6
Το φύλλο εργασίας δεν προλάβαμε να το υλοποιήσουμε στην τάξη και έτσι δόθηκε ως εργασία για το σπίτι. Με όσα όμως είχαμε δουλέψει, ένιωθα ότι τα παιδιά ήταν πια έτοιμα να χρησιμοποιήσουν τα ουσιαστικά σε συνδυασμό με τα επίθετα… στο επόμενο μάθημα!
Το υλικό για το συγκεκριμένο μάθημα θα το βρείτε εδω:
Υλικό για την ενότητα θα το βρείτε εδω
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου